ارتباط موثر و صحیح با دیگران نیازمند این است که علاوه بر اینکه گوینده خوبی باشید ، شنونده خوبی نیز باشید . یکی از مؤلفه های اصلی ارتباطات ، خوب گوش دادن است و در صورت عدم وجود آن ارتباط مختل خواهد شد . گوش دادن موثر به خودی خود اتفاق نمی افتد ، به عبارت دیگر برای کسب اطلاعات خوب و سودمند ، تنها شنیدن سخنان دیگری کافی نیست .
کیفیت گوش کردن ، واکنش های شما به هنگام گوش کردن ، سؤالاتی که مطرح می کنید و حالات و حرکات شما همگی در دقیق شنیدن مؤثر است . نکته ی بسیار مهم این است که گوش کردن را هرگز نباید نیمه ی دیگر صحبت کردن تلقی کرد . باید به غیر از گوش ، از قلب و چشمان خود نیز کمک گرفت و به اصطلاح به سخنان گوینده گوش دل سپرد .
خوب گوش کردن ، مستم آن است که شما بتوانید به طور موقت احساسات شخصی ، انتظارات و پیش داوری ها را از دخالت در قدرت شنوایی خود دور نگه دارید و به همه چیز از دریچه چشم گوینده ببینید . مهارت گوش کردن و دقیق ، مهارتی مهم در برقراری ارتباط است و می توان با آموزش و تمرین آن را افزایش داد . در ادامه مقاله به بیان مهارت گوش کردن فعال و نکاتی در مورد گوش دادن موثر می پردازیم .
گوش کردن فعال چیست ؟
گوش کردن فعال همانطور که حتماً حدس زده اید ، بدین معنی است که به طور فعال به فردی که در حال صحبت است گوش دهید . این بدان معنی است که وقتی فرد مقابل حرف می زند به او توجه کنید و این مسئله تفاوت گوش کردن فعال با گوش کردن منفعل را نشان می دهد .
تعریف گوش کردن فعال به استفاده از بسیاری از حواس های خود در هنگام شنیدن و توجه کامل به طرف مقابل مرتبط است . شما باید به فرد مقابل نشان دهید که واقعاً به او گوش می دهید و زبان بدنتان این پیام را به او ارسال می کند . به این فکر کنید که گوش های شما واقعاً می شنوند ، مغز شما کاملاً حرف ها را پردازش می کند و بقیه بدن شما کاملاً نشان می دهد که در لحظه حضور کامل داشته و درگیر شنیدن آنچه گفته می شود هستید . این یک روش خوب برای تجسم گوش کردن فعال است .
خوب گوش کردن ، نه تنها باعث می شود اعتماد دو طرفه در رابطه شکل بگیرد بلکه اعتماد به نفس شما را نیز بالا می برد چون در این صورت می توانید روابط عمیق تری برقرار کنید . همچنین ، وقتی افراد از مهارت خوب گوش کردن برخوردار باشند ، جزئیات را بهتر درک کرده و سوء تفاهم و سوء برداشت در روابطشان کمتر می شود .
از سوی دیگر ، گوش کردن فعال تعارض ها را کاهش می دهد . زیرا افراد وقتی احساس می کنند شنیده می شوند ، احساس رضایتمندی بالایی پیدا می کنند . با توجه به اینکه یکی از دلایل تعارض ها ، احساس درک نشدن از طرف فرد مقابل است ، گوش کردن فعال به ما کمک می کند که در رابطه اعتماد ایجاد کرده و تمایل به مشاجره کمتر شود .
هنگام شنیدن سخنان دیگران چه نکاتی باید رعایت شود
در ادامه به نکاتی در مورد گوش دادن موثر پرداخته شده است . به این راهکارها به عنوان یک چک لیست که باید هر مورد را جداگانه انجام دهید نگاه نکنید بلکه آن ها را به صورت یک راهنمای کلی مشاهده کنید . وقتی از این روش ها استفاده کنید در نهایت به یک شنونده فعال تبدیل خواهید شد .
توجه کامل داشته باشید
تمرکز و توجه یکی از مهم ترین اصول در خوب گوش دادن است که سه جنبه دارد : تمرکز و توجه بر روی محتوای گفتار گوینده و آنچه او می گوید ، تمرکز و توجه به حالات بدنی و چگونگی بیان گوینده ، توجه و تمرکز بر حالات بدن خود به عنوان یک شنونده .
تجربه نشان داده است که افراد وقتی می توانند بر گفته های دیگری تمرکز کافی داشته باشند که ذهن خود را بر روی نگاه ، نگرش ، احساسات و هیجانات گوینده باز نگه داشته و از مداخله ی عوامل درونی و بیرونی فشار آورنده ای همچون تعصبات ، افکار کلیشه ای ، شتاب زدگی ، قضاوت دهی سریع ، خستگی ، مشغله ذهنی و بی حوصلگی ، سرما ، گرما و سروصداهای محیطی که مانع تمرکزند جلوگیری کنند . ما زمانی می توانیم شنونده خوبی باشیم که اسیر ساختارهای درونی خود نباشیم .
تماس چشمی داشته باشید
داشتن تماس چشمی بخشی از زبان بدن است و به معنی خیره شدن به طرف مقابل نیست ، بلکه به معنی داشتن ارتباط منظم چشمی با فرد مقابل است و در واقع ، این راهکار بیشتر به شما کمک می کند تا فرد مقابل . وقتی ارتباط منظم چشمی داشته باشید مجبور می شوید به فرد دیگر توجه کنید و حواسپرتی برای شما سخت تر خواهد شد . همچنین این حس در شخص گوینده ایجاد می شود که شما واقعا به صحبت های او اهمیت می دهید .
در حرف های طرف مقابل ، کاوش کنید
یکی از نکات در مورد گوش دادن موثر این است که ارتباط با دیگران یک فرآیند خطی نیست که یک نفر گوینده و دیگری فقط شنونده باشد . بلکه ارتباط فرآیندی تعاملی و تبادلی است که طی آن دو انسان با دو ذهنیت متفاوت در مقابل هم قرار می گیرند . بنابراین کاملا طبیعی است که معنای واژه ها نزد آنها متفاوت باشد . این تفاوت معنایی ابهام برانگیز است و می تواند باعث به وجود آمدن بسیاری از کج فهمی ها و سوء تفاهمات شود .
توصیه می شود هر کجا فکر می کنید مقصود و منظور گوینده برای شما مشخص نیست و یا معنای کلمه ای را متوجه نشده اید ، برای بهبود مهارت ارتباطی ، سؤال کنید . سوالات کوتاهی مثل : " منظورت اینه که .؟ " ، " من مطمئن نیستم منظورت رو درست فهمیده ام، ممکنه لطفا تکرارش کنی ؟ " ، " ممکنه در مورد این مطلب بیشتر برام توضیح بدی ؟ " .
سوالاتی که در بالا مطرح شد همگی کمک می کند بهتر بتوانیم به منظور گوینده پی ببریم . اما یک شنونده فعال به دنبال راهی برای ترغیب گوینده به ادامه صحبت می گردد و بر آن است تا فرایند گفت و شنود را از لایه های سطحی به سمت لایه های عمیق تر هدایت کند . این کار به شما کمک می کند شنونده خوبی باشید . برای مثال می توانید بگویید : " میدانم که صحبت کردن در این مورد خیلی سخت است " ، " دوست دارم در این رابطه بیشتر بدانم " ، " چه احساسی بهت دست داد؟ " ، " چه اتفاقی می افته اگه ؟ " .
همدلی کنید
از آنجایی که همه افراد به دنبال احساس درک شدن هستند ، در برقراری ارتباط ، همدلی این احساس را به فرد مقابل منتقل می کند . گفتن چنین جملاتی : " می فهمم که چقدر برات ناراحت کننده بوده " یا " من هم اگر جای تو بودم احتمالاً همینطوری واکنش نشون می دادم " باعث می شود شخص احساس کند که شما در کنار او هستید و همچنین ، باعث ایجاد اعتماد در مکالمه و در رابطه می شود .
تشویق های کوتاه داشته باشید
یکی از بهترین شیوه های ترغیب گوینده به ادامه صحبت تشویق های کوتاه است پاسخ های ساده ای که نشان می دهد شما با او همراهی می کنید . شاید پرکاربردترین آن ها " اوهوم یا آهان " باشد . این عبارات به معنی آن است که " لطفا ادامه بده " ، " من گوش می دهم و حرف هایت را می فهمم " . علاوه بر این عبارات دیگری مثل : " بیشتر توضیح بده ، می فهمم ، واقعا خوبه " و هزاران کلمه و شبه جمله ی دیگری از این قبیل همه در زمره تشویق های کوتاه قرار می گیرند . تقویت هوش هیجانی نیز به شما کمک می کند که بدانید چگونه دیگران را تحسین کنید .
لازم به ذکر است که علیرغم اثربخشی فراوان این تشویق های کوتاه ، به کار گیری نامناسب آن ، خطرات بزرگی را می تواند به بار آورد زیرا در برخی از اوقات این رفتار به معنای تایید صحبت های گوینده تلقی می شود . حال آنکه هدف از به کار گیری این عبارات تنها ترغیب گوینده به ادامه ی صحبت است نه موافقت یا مخالفت با گفته های او .
به نشانه های غیر کلامی توجه کنید
بیشتر ارتباطات به روش غیر کلامی اتفاق می افتند . این بدان معنی است که شما می توانید چیزهای زیادی را از طریق زبان بدن فرد دیگر تشخیص دهید نه از طریق کلماتی که استفاده می کند . سرنخ های غیر کلامی فرد را در هنگام صحبت کردن او تماشا کنید و زبان بدن او را تشخیص دهید . اگر ناراحت باشد ممکن است با دستانش ور برود . اگر عصبی باشد ممکن است به شما نگاه نکند . این سرنخ های غیر کلامی به شما کمک می کند درک کنید که فرد مقابل چه احساسی دارد .
بازخورد بدهید
بازخورد دادن به حرف های طرف مقابل ، یکی از راه های گوش کردن فعال و ادامه صحبت است . از آنجایی که منظور از گوش کردن ، بیشتر فهم معنا و منظور گوینده است تا شنیدن واژه ها ، بنابراین برای پی بردن به این واقعیت که آیا منظور گوینده درست درک شده یا نه ، باید بازخورد داد . در بازخورد با پردازش و تعمق بر روی صحبت های گوینده ، سعی می شود مفاهیم ضمنی و مقاصد موجود در اظهارات گوینده فهمیده و به او بازگردانده شود .
مسلم است که در بازخورد دادن ، نمی توان به طور دقیق صحبت های گوینده را بازگو کرد ، اما می توان با استفاده از گنجینه ی لغات خود ، برداشتمان از احساسات و افکار موجود در بطن گفته های گوینده را بیان کنیم و بدین ترتیب این فرصت را به خود بدهیم که برداشت هایمان از گفته های گوینده را به کمک خود او بازبینی و اصلاح نماییم و حل تعارض انجام دهیم .
ارائه بازخورد عموما با عباراتی مانند این جملات انجام می شود : " به نظر می رسد که . " ، " منظورتان این است که. " ، " اگر درست فهمیده باشم. " . بعد از دادن بازخورد هر زمانی که احساس کردید مناسب است گفته های گوینده را جمع بندی کرده و به او بگویید .
جمع بندی
همانطور که حتماً تا اینجا متوجه شده اید ، مهارت گوش کردن فعال ، تاثیر بسیاری زیادی در داشتن روابط عمیق و موثر داشته و می تواند تعارض ها را به شدت کاهش دهد . با این حال ، لازم است توجه داشته باشید که اگر تا الان از این مهارت ها استفاده نکرده اید ، یادگیری استفاده از آن ها فرایندی زمان بر و نیازمند تلاش و پشتکار شما است که البته پیامدهای ارزشمند آن به این دشواری ها می ارزد .
از سوی دیگر ، گوش کردن فقط بخشی از چگونگی داشتن ارتباط موثر است و در این زمینه مهارت های دیگری نیز لازم است استفاده شود . اگر می خواهید علاوه بر نکاتی در مورد گوش دادن موثر ، در مورد ارتباط موثر و چگونگی آن اطلاعات بیشتری داشته باشید در ادامه و بر روی لینک زیر کلیک کنید .
سوالات متداول
1- مهارت گوش کردن فعال چیست ؟
گوش کردن فعال به معنی توجه کامل در حین صحبت کردن طرف مقابل است که به جزئیات آن در مقاله بیشتر پرداخته شده است .
2- گوش کردن فعال چه مزایایی دارد ؟
این مهارت به عمیق شدن رابطه افراد با دیگران و حل بهتر تعارض ها کمک می کند که در مقاله به جزئیات آن بیشتر پرداخته شده است .
3- برای گوش کردن فعال چه نکاتی لازم است رعایت شود ؟
داشتن توجه کامل ، تماس چشمی ، کاوش در حرف های طرف مقابل از مهم ترین نکات در گوش دادن فعال است که به جزئیات آن در مقاله بیشتر پرداخته شده است .
منبع :
مهارت گوش کردن فعال
درباره این سایت